Τα σκοτεινά μυστικά των παγκόσμιων κολοσσών

 ένα άρθρο που εκθέτει το ποιόν αυτών που επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό τα πράγματα στον πλανήτη και διαμορφώνουν,  όπως εκείνοι επιθυμούν, την πραγματικότητα που ζούμε, χάρη και στη δική μας ανοχή και αδιαφορία (τη λεγόμενη "συναινετική πραγματικότητα")

Της Κορίνας Σαμάρκου 

Κορίνα Σαμάρκου isotimia.gr

«Η Goldman Sachs κάνει θεάρεστο έργο», είχε πει το 2009 ο διευθύνων σύμβουλός της, Λόιντ Μπλάνκφειν. Κανείς δεν τον είχε πιστέψει, βέβαια, αφού το κάθε άλλο παρά… χριστιανικό προφίλ της τράπεζας ήταν γνωστό σε όλους, ακόμα και πριν αυτή βάλει το χέρι της στην ευρωπαϊκή κρίση χρέους και στα όσα έφεραν την ελληνική οικονομία στη σημερινή της κατάσταση. Η Goldman έχει χαρακτηριστεί σαν ένα «μεγάλο καλαμάρι-βρικόλακας, που έχει τυλιχτεί γύρω από την ανθρωπότητα και χώνει διαρκώς τα πλοκάμια της, ρουφώντας το αίμα, όπου μυριστεί χρήμα». Και όμως. Ακόμα και για τους πιο κυνικούς της Wall Street, που πιστεύουν ότι έχουν πια ακούσει τα πάντα, η αποκάλυψη ότι η τράπεζα-κολοσσός είναι μέτοχος κυκλώματος εμπορίας λευκής σαρκός, ήταν μάλλον σοκαριστική.

Το πώς η «τράπεζα του Θεού» κατέληξε να ελέγχει ποσοστό του site που δημοσιεύει 7 στις 10 διαφημίσεις πορνείας στις ΗΠΑ, είναι μια μεγάλη ιστορία. Αλλά είναι και ο νέος πονοκέφαλος για την ομάδα που διαχειρίζεται τη δημόσια εικόνα της Goldman Sachs, η οποία τους τελευταίους μήνες τρέχει και δεν φτάνει, αντιμετωπίζοντας το ένα σκάνδαλο μετά το άλλο.

Όλα ξεκίνησαν το 2000, όταν ένα από τα private equity funds της τράπεζας επένδυσε 30 εκατ. δολάρια στην Village Voice Media. Επρόκειτο για μια μικροσκοπική και μάλλον αθώα επένδυση από έναν κολοσσό, που διατηρεί επενδυτικά συμφέροντα σε όλο τον κόσμο. Όμως, όταν το 2005 η Village Voice αποφάσισε να διευρύνει την παρουσία της, αποκτώντας το site Backpage.com, η Goldman βρέθηκε μπλεγμένη σε αυτό που χαρακτηρίστηκε ως «το μεγαλύτερο φόρουμ σεξουαλικής διακίνησης ανήλικων κοριτσιών στις ΗΠΑ».

Το Backpage αποτελεί σήμερα τη μεγαλύτερη δύναμη στην αμερικανική αγορά των ροζ διαφημίσεων. Τα έσοδα από τις διαφημίσεις αυτές μόνο για τις πέντε μεγαλύτερες ιστοσελίδες του είδους, αγγίζουν τα 22 εκατ. δολάρια ετησίως. Αφότου το γνωστό site μικρών αγγελιών Craig’s List αποφάσισε να απαγορεύσει τις ροζ αγγελίες, το Backpage έσπευσε να εκμεταλλευτεί την κατάσταση. Σήμερα, ευθύνεται για το 70% των αγγελιών αυτού του τύπου που δημοσιεύονται στις ΗΠΑ. Μάλιστα, η εισαγγελία της Νέας Υόρκης διαπίστωσε ότι δέχεται ακόμα και αγγελίες για ανήλικα κορίτσια, τα οποία έχουν πέσει θύματα εκμετάλλευσης από κυκλώματα μαστροπείας.

«Για περισσότερα από έξι χρόνια, η Goldman κατείχε σημαντικό ποσοστό σε μία εταιρεία γνωστή για τους δεσμούς της με τη διακίνηση λευκής σαρκός, ενώ κατείχε και θέση στο διοικητικό της συμβούλιο για τέσσερα από αυτά τα χρόνια», αποκάλυψαν πριν από λίγες ημέρες οι New York Times.

Η ίδια η τράπεζα, πάντως, δηλώνει αθώα. Όπως έσπευσαν να ξεκαθαρίσουν οι εκπρόσωποί της, η Village Voice Media δεν είχε την παραμικρή σχέση με το Backpage το 2000, όταν έγινε η αρχική επένδυση. Αλλά και αργότερα, η διοίκηση της Goldman Sachs δεν είχε καμία επιρροή πάνω στη στρατηγική της εταιρείας, δηλώνουν, έστω και εάν στέλεχος της τράπεζας κατείχε για χρόνια μία θέση στο δ.σ. της. Για να αποφύγει τα χειρότερα, η Goldman έσπευσε να ξεφορτωθεί όπως-όπως το 16% της Village Voice Media που κατείχε. Η ανακοίνωση για την πώληση του ποσοστού, που εκδόθηκε στα τέλη του Μαρτίου, ανέφερε ότι οι σχετικές διαπραγματεύσεις είχαν ξεκινήσει από το 2010, όταν η τράπεζα άρχισε να νιώθει άβολα με την κατεύθυνση της εταιρείας.

Ασφαλώς, η Goldman Sachs δεν αποτελεί την εξαίρεση σε έναν κόσμο αγγελικά πλασμένων επιχειρήσεων. Οι μεγαλύτερες εταιρείες του πλανήτη κρύβουν στα ντουλάπια τους σκελετούς, που συχνά-πυκνά βγαίνουν στο φως της δημοσιότητας.

Google: Ο Μεγάλος αδερφός σε βλέπει

Η διάσημη μηχανή αναζήτησης της Google αποτελεί πια αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητας εκατοντάδων εκατομμυρίων ανά τον πλανήτη. Πρόκειται για μια συνήθεια τόσο αυτονόητη για όλους μας, που κατέληξε να γίνει ακόμα και ρήμα. «Γκούγκλαρέ το!», λέμε κάθε φορά που αναζητούμε οποιαδήποτε πληροφορία. Αυτό που δεν γνωρίζουμε, είναι ότι κάθε φορά που χρησιμοποιούμε τη μηχανή αναζήτησης της Google, η εταιρεία αυτή μας «φακελώνει» με τρόπο που θυμίζει επικίνδυνα το «Μεγάλο Αδελφό».

Εν όψει των μεγάλων αλλαγών που έκανε από την 1η Μαρτίου, η Google είχε αρχίσει εδώ και καιρό να ζητά από όλους τους χρήστες των δημοφιλών υπηρεσιών της να δηλώσουν εάν αποδέχονται τη νέα πολιτική απορρήτου της. Σχεδόν όλοι πάτησαν μηχανικά το κουμπί της αποδοχής, αφού ελάχιστοι ήταν εκείνοι που μπήκαν στον κόπο να διαβάσουν το νομικό κείμενο των 2.200 λέξεων. Εάν ο καθένας από εμάς διάβαζε όλες τις πολιτικές απορρήτου που συναντά στις ιστοσελίδες που χρησιμοποιεί μέσα σε ένα χρόνο, θα έπρεπε να αφιερώσει στο βαρετό αυτό έργο 25 ολόκληρες μέρες!

Όμως αυτή η πολιτική απορρήτου της Google ήταν πολύ πιο σημαντική από ό,τι αντιλαμβάνεται ο μέσος «πελάτης» της εταιρείας, που είναι γνωστή για το ανεπίσημο σύνθημά της «Don’t be evil» («μην είσαι κακός»). Ουσιαστικά, αυτό που έκανε η εταιρεία ήταν να ενοποιήσει τις πολιτικές απορρήτου όλων των sites που λειτουργούν υπό την ομπρέλα της. Από την αλλαγή επηρεάζονται περισσότερες από 60 ιστοσελίδες, όπως η αναζήτηση της Google, το gmail, το Google Maps, το site κοινωνικής δικτύωσης Google+, το YouTube, το Picasa και το Android mobile. Πρακτικά, όποια πληροφορία δίνουμε σε καθένα από αυτά τα sites, κοινοποιείται σε όλα τα υπόλοιπα.

Αυτό σημαίνει ότι η επιλογή των βίντεο που βλέπουμε στο YouTube μπορεί να επηρεάσει τα αποτελέσματα που θα πάρουμε όταν κάνουμε μια αναζήτηση μέσω του Google. Σύντομα, η Google, η εταιρεία που δεν κάνει κακό, θα αποκτήσει μια τεράστια βάση δεδομένων με τις πιο προσωπικές μας πληροφορίες, από τις πολιτικές μας προτιμήσεις έως τις αρρώστιες για τις οποίες μπορεί να συμβουλευτήκαμε το ίντερνετ. Και το χειρότερο; Η εταιρεία δεν δίνει καμία επιλογή στο χρήστη να αποφύγει το ηλεκτρονικό του φακέλωμα. Μοναδική άμυνα που μπορεί κάποιος να έχει είναι να… κόψει τη συνήθεια του «γκουγκλαρίσματος».

IBM: Ο συνεργάτης του Χίτλερ

Πέρυσι το καλοκαίρι, η IBM γιόρτασε τα 100 χρόνια ζωής της. Πρόκειται για μια αξιοπερίεργη περίπτωση εταιρείας πληροφορικής που ζούσε από την εποχή που η τεχνολογία της πληροφορικής ήταν μάλλον… πρωτόγονη. Πραγματικά, στα πρώτα χρόνια της ζωής της, η IBM παρήγαγε ζυγαριές για κρέατα, μηχανές άλεσης του καφέ και ρολόγια που μετρούσαν τις βάρδιες στα εργοστάσια. Τα χρόνια εκείνα, η επιτυχία της στηρίχθηκε σε μια σπουδαία τεχνολογική εφεύρεση: Τις διάτρητες κάρτες.

Αυτές οι διάτρητες κάρτες έπαιξαν το δικό τους ρόλο στο πιο σκοτεινό κεφάλαιο όχι μόνο στην ιστορία της IBM, αλλά ενδεχομένως και στην παγκόσμια ιστορία. Η γερμανική θυγατρική της αμερικανικής εταιρείας προμήθευσε τον Χίτλερ με την τεχνολογία που συνετέλεσε αποφασιστικά στην τραγωδία του Ολοκαυτώματος. Ουσιαστικά, οι πρωτόγονοι «υπολογιστές» της εποχής, τους οποίους είχε δημιουργήσει η IBM, χρησιμοποιούσαν τις διάτρητες κάρτες για να φτιάχνουν τεράστιες βάσεις δεδομένων. Πάνω σε αυτές τις μηχανές στηρίχθηκε το σύστημα απογραφής του ναζιστικού καθεστώτος. Σε αυτές τις βάσεις δεδομένων είχαν καταχωρηθεί τα στοιχεία εκατομμυρίων αιχμαλώτων, με βάση το θρήσκευμα, τον τόπο κράτησής τους, ακόμα και τον τρόπο με τον οποίον θα εκτελούνταν.

Πιστεύοντας ότι το διασυνοριακό εμπόριο συμβάλλει στην παγκόσμια ειρήνη, ο τότε επικεφαλής της IBM, Τόμας Γουάτσον, είχε συμφωνήσει να πουλήσει τα προϊόντα της εταιρείας στη Ναζιστική Γερμανία. Όταν πια κατάλαβε το λάθος του, ήταν αργά. Η IBM ουδέποτε απολογήθηκε επισήμως για τη συμβολή της στο Ολοκαύτωμα. Προφανώς η στρατηγική της είναι να παραμένει σιωπηλή, με την ελπίδα ότι το ζήτημα κάποτε θα ξεχαστεί.

Victoria’s Secret: Οι Άγγελοι εκμεταλλεύονται μικρά παιδιά

Οι επιδείξεις μόδας της Victoria’s Secret είναι πάντα ένα υπέρλαμπρο γεγονός. Τα φλας παίρνουν φωτιά μόλις οι «Άγγελοι» του παγκόσμιου κυρίαρχου στην αγορά των εσωρούχων πατήσουν το πόδι τους στην πασαρέλα. Αυτό που η εταιρεία φροντίζει να κρατά μακριά από τους προβολείς και τα φώτα, είναι το σκοτεινό μυστικό γύρω από τον τρόπο με τον οποίο παράγει το προϊόν που την έκανε γνωστή σε όλο τον κόσμο.

«Κατασκευασμένο με 20% οργανικά νήματα από τη Μπουργκίνα Φάσο», γράφουν κάποια από τα εσώρουχα της Victoria’s Secret. Πρόκειται για νήματα που υποτίθεται ότι παράγονται χωρίς χημικά και φυτοφάρμακα, ενώ φέρουν και τη σφραγίδα του fair trade. Δηλαδή, θεωρητικά, εγγυώνται ότι κατά την παραγωγή και πώληση της πρώτης ύλης εφαρμόστηκαν κοινωνικά και περιβαλλοντικά στάνταρ που προάγουν τη βιώσιμη ανάπτυξη στις χώρες του τρίτου κόσμου.

Η αλήθεια, όπως την αποκάλυψε εκτενής έρευνα του Bloomberg είναι πολύ διαφορετική. Πίσω από κάθε εσώρουχο που φορά στην πασαρέλα ένας από τους Αγγέλους της Victoria’s Secret, κρύβονται εκατοντάδες παιδιά όπως η 12χρονη Κλαρίς, στη Μπουργκίνα Φάσο, που αναγκάζονται να δουλεύουν για ατέλειωτες ώρες και υπό πολύ σκληρές συνθήκες, στις φυτείες του βαμβακιού.

Η παιδική εργασία δεν αποτελεί, βέβαια, μια νέα πληγή για τη Μπουργκίνα Φάσο. Όμως, οι εταιρείες, όπως η Victoria’s Secret, που είναι διατεθειμένες να πληρώσουν ακριβότερα για μια σοδειά, εφόσον αυτή έχει πιστοποιηθεί ως οργανική και fair trade, δημιουργούν πρόσθετα κίνητρα για την εκμετάλλευση των παιδιών από τους γαιοκτήμονες.

Το 2009, η εταιρεία κυκλοφόρησε μια ειδική γραμμή εσωρούχων, κατασκευασμένη, όπως δηλώνει, από βαμβάκι που καλλιεργήθηκε χωρίς φυτοφάρμακα και ποτίστηκε 100% με βρόχινο νερό. «Καλό για τις γυναίκες. Καλό για τα παιδιά που εξαρτώνται από αυτές», έγραφε το συνοδευτικό βιβλιαράκι. Αυτό που δεν διαφημίζει η Victoria’s Secret είναι ότι το βαμβάκι αυτό φυτεύτηκε από μικρά παιδιά, που αντί να πηγαίνουν στο σχολείο δουλεύουν στα χωράφια από τα ξημερώματα.

Apple: iPhones φτιαγμένα σε σύγχρονα κάτεργα

Κάθε φορά που η Apple κυκλοφορεί στην αγορά ένα νέο μοντέλο του iPhone ή του iPad, φανατικοί θαυμαστές της κατασκηνώνουν από βραδύς έξω από τα καταστήματα, για να είναι οι πρώτοι που θα κρατήσουν στα χέρια τους το νέο θαύμα της εταιρείας του Στιβ Τζομπς. Οι περισσότεροι από αυτούς δεν θέλουν να γνωρίζουν τις συνθήκες εργασίας κάτω από τις οποίες φτιάχτηκε το νέο τους απόκτημα. Έπειτα από τα όσα είδαν το φως της δημοσιότητας τα τελευταία χρόνια, πολλοί είναι εκείνοι που γνωρίζουν, αλλά προτιμούν να μην το σκέφτονται.

«Δούλεψε σκληρά στη δουλειά σου σήμερα, για να μην χρειαστεί να δουλέψεις σκληρά ψάχνοντας για δουλειά αύριο». Τα πανό που είναι κρεμασμένα μέσα στο εργοστάσιο της κινεζικής Foxconn, όπου απασχολούνται 120.000 άτομα, είναι μια σαφής προειδοποίηση. Όμως οι εργαζόμενοι της Foxconn, του μεγαλύτερου εξαγωγέα της Κίνας και ενός εκ των μεγαλύτερων εργοδοτών της χώρας (που απασχολεί συνολικά 1,2 εκατ. εργάτες),δουλεύουν πραγματικά σκληρά.

Συνήθως περνούν 12 ώρες την ημέρα, έξι μέρες την εβδομάδα όρθιοι, κατασκευάζοντας τα δημοφιλέστερα ηλεκτρονικά είδη για τις εταιρείες κολοσσούς της Δύσης. Κάποιες φορές δουλεύουν δύο συνεχόμενες βάρδιες, ή επτά ημέρες την εβδομάδα. Τις υπόλοιπες ώρες τους τις περνούν στους κοιτώνες της Foxconn, όπου συχνά, 20 άτομα μένουν μέσα σε ένα διαμέρισμα με τρία υπνοδωμάτια.

Η εξαντλητική εργασία, οι χαμηλές αμοιβές, οι ασφυκτικές πιέσεις για ολοένα καλύτερη παραγωγικότητα αλλά και η μονότονη, χωρίς νόημα ζωή τους, οδήγησαν δεκάδες υπαλλήλους της Foxconn στην αυτοκτονία. Με αποτέλεσμα οι καταναλωτές της Δύσης να δουν τις άθλιες εργασιακές συνθήκες που επικρατούν στα εργοστάσιά της, στα πρωτοσέλιδα του διεθνούς οικονομικού Τύπου. Το πολυσέλιδο ρεπορτάζ των New York Times, που περιέγραφε τις απάνθρωπες συνθήκες κάτω από τις οποίες κατασκευάζεται ένα iPad, υπήρξε ένα τεράστιο πλήγμα για τη δημόσια εικόνα της Apple.

Και ενώ η εταιρεία δηλώνει ότι παίρνει πολύ στα σοβαρά τις καταγγελίες για τις εργασιακές συνθήκες που επικρατούν στα εργοστάσια που φτιάχνουν τα προϊόντα της, η πραγματικότητα είναι μάλλον πιο κυνική. Η Apple δεν έχει την πολυτέλεια να «κόψει» τη Foxconn από προμηθευτή της, αφού κανένα άλλο εργοστάσιο στον κόσμο δεν μπορεί να παράξει τέτοιες ποσότητες προϊόντων σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα.