Η δημοκρατία του λεωφορείου

(Το νέο πανόπτικον. Ολοταχώς για το μοντέλο της Αγγλίας.)

Η προσπάθεια κοινωνικού ελέγχου και πειθάρχησης συνεχίζεται με αμείωτο ρυθμό. Μια ματιά στην επικαιρότητα αρκεί. Το πιο εντυπωσιακό της όλης υπόθεσης είναι οι τρόποι που βρίσκει το κεφάλαιο να προσαρμόζεται, να υιοθετεί νέες μεθόδους, να μετατρέπει την αντίθεση σε αυτό σε οργανική αντίφαση, ο τρόπος με τον οποίο το κράτος βρίσκει νέους τρόπους να κατακερματίζει.

Η δολοφονία του Θ.Κ στην Αθήνα πυροδότησε ένα αναμενόμενο κύμα αντιδράσεων, και εμφάνισε αυτό το σύνολο αιτημάτων πολλών ανθρώπων οι οποίοι καθημερινά βιώνουν το φόβο, και την καταστολή στα ΜΜΜ. Από αιτήματα πιο συστημικά, όπως αυτά της μείωσης εισιτηρίου, μέχρι αιτήματα και προσπάθειες αυτομείωσης και ομάδων που συλλογικά αντιτείνονται στον έλεγχο. Το φάσμα αυτών των προσπαθειών αν και παρουσιάζει-όπως όλα τα πράγματα- πολλές και διάφορες προβληματικές, έχουν ένα κοινό παρονομαστή: την μείωση του ελέγχου και της υποτίμησης του έμμεσου μισθού(μέσω της μορφής των φτηνών κρατικών συγκοινωνιών), την μεγαλύτερη ελαστικότητα σε αυτόν, το επαναπροσδιορισμό(μας) ως προς τις μεθόδους ελέγχου με ευνοϊκότερους όρους. Μέσα σε αυτές τις κινήσεις φάνηκε-και φαίνεται ακόμα- η δημιουργία ενός-έστω και εμβρυακά- συλλογικού σώματος, των επιβατών. Ο όρος όμως επιβάτες από μόνος του δεν λέει τίποτα. Όλοι επιβάτες είναι λίγο ή πολύ. Η διαφορά είναι ότι αυτό το σώμα αντιλαμβανόταν τον εαυτό του ως διακατεχόμενο από συγκεκριμένες ανάγκες, ανάγκες που ξεπερνούν τους παραδοσιακούς διαχωρισμούς και ρόλους. Αυτό φυσικά δεν είναι κάτι τυχαίο, αλλά αφορά την ιδιαίτερη κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει μεγάλο μέρος των εργαζομένων(άνεργοι, χαμηλά αμειβόμενοι κτλ).
Επίσης ιδιαίτερο ρόλο έπαιξαν και οι φημολογούμενες “ατάκες” μεταξύ του νεαρού και του ελεγκτή, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του, ότι είναι άνεργος κτλ. Συνεπώς, αυτό που θέλουμε να πούμε είναι ότι υπάρχει μια μερίδα ανθρώπων, που τον όρο επιβάτης δεν τον αντιλαμβάνονται ως απλά “κάποιον που επιβαίνει κάπου” αλλά ως κάποιον που επιβαίνει κάπου για να πάει στη δουλειά του, ή για να ζήσει, να αναπαραχθεί σαν ύπαρξη, και που συνειδητοποιεί ότι εν μέσω όλων αυτών των πτυχών της ζωής του υπάρχει ένας ανταγωνισμός, υπάρχει εκμετάλλευση του σώματος και της δύναμης του, και ανταγωνισμός μεταξύ του ποιός θα επωμιστεί το κόστος έμμεσα ή άμεσα της εργασιακής δύναμης(μέρος της οποίας είναι και ο χρόνος από και προς την εργασία, και ο χρόνος εκτός αυτής κτλ). Επίσης αυτή η προσπάθεια δεν θα μπορούσε να είναι ξέχωρη και ασυνόδευτη από μια προσπάθεια πειθάρχησης-ελέγχου, ώστε η τάση του κεφαλαίου για να επωμιστούν άμεσα οι εργαζόμενοι το κόστος τους και να μειωθεί ο έμμεσος μισθός, να περάσει, και να τους διαμορφώσει ως πιο πειθαρχημένους γενικότερα, μέσα στην εργασία κτλ. Αυτό φυσικά κινείται στην ευρύτερη κατεύθυνση της υποτίμησης.

Το νέο πανόπτικον. Ολοταχώς για το μοντέλο της Αγγλίας.

Το εντυπωσιακό σε όλα είναι οι τρόποι προσαρμογής. Το κράτος(για όσους ακόμα τρέφουν δημοκρατικές αυταπάτες) δεν αντέδρασε “δημοκρατικά”. Πέρα του ότι κάλυψε πλήρως τον ελεγκτή κτλ, το ενδιαφέρον πρέπει να επικεντρωθεί στα νέα μέτρα που πάρθηκαν για την “αλλαγή στον τρόπο ελέγχου” Σε αντίθεση με όσους έχουν δημοκρατικές αυταπάτες που περίμεναν μετά το τραγικό γεγονός να “χαλαρώσει” το κράτος ή να βάλει χέρι στους ελεγκτές το κράτος έγινε πιο επιθετικό, και κινείται στο πλαίσιο -αυτό έγινε ρητό και με δηλώσεις- ότι ο παρόν τρόπος ελέγχου είναι αναποτελεσματικός. Αυτό σημαίνει περισσότερος έλεγχος. Γίνεται πρόδηλο ότι το κράτος κυριολεκτικά εκσυγχρονίζεται, όχι με την παραδοσιακή θετική έννοια των φιλελεύθερων φίλων μας αλλά με την κοινή αντιδραστική έννοια. Το κράτος και το κεφάλαιο στην Ελλάδα φαίνεται να κινούνται σε πορεία ευθυγράμμισης με τα ευρωπαϊκά στάνταρ. Στα νέα μέτρα αρχικά προβλέπεται η τοποθέτηση αυτόματου μηχανισμού ελέγχου εισιτηρίων στους σταθμούς των τρένων ώστε να αποφεύγεται η ανθρώπινη διάδραση, να μην υπάρχει δυνατότητα λαθρεπιβίβασης και δυνατότητα σύγκρουσης μεταξύ ελεγκτών και επιβατών. Επίσης προβλέπεται η επέκταση της χρήσης καμερών στους σταθμούς και στα λεωφορεία και η προσπάθεια ο οδηγός να λειτουργεί άμεσα και σαν ελεγκτής . Στο πλαίσιο αυτό το υπουργείο δηλώνει ότι ελπίζει να περιορίσει την λαθρεπιβίβαση αισθητά. Ιδιαίτερη αίσθηση όμως κάνει ότι το περιστατικό αποτέλεσε αφορμή για την ρητή είσοδο του μοντέλου workfare.

Τα νέα μέτρα προβλέπουν την αύξηση των ελεγκτών μέσω τις πρόσληψης χρόνια άνεργων στη θέση του ελεγκτή σε αντάλλαγμα ασφαλιστικές υπηρεσίες ή χαμηλό μισθό. Το κατά πόσο αυτό το είδος workfare έχει περιθώρια κερδοφορίας στην Ελλάδα μένει να φανεί αλλά σε γενικές γραμμές, πρόκειται για μια προσπάθεια 2 κατευθύνσεων. Αρχικά του ελέγχου με σκοπό την αύξηση της κερδοφορίας στα ΜΜΜ και την όλο και μεγαλύτερη/αποτελεσματικότερη μετακύλιση του κόστους μεταφορών άμεσα στους ίδιους τους επιβάτες, και δεύτερον την διάσπαση/κατακερματισμό της κρίσιμης μάζας των ανέργων, την αποφυγή να οργανωθούν-έστω και καθυστερημένα-σε συλλογικό σώμα, σε κίνημα. Ο ελεγχόμενος γίνεται ελεγκτής και ελέγχει τους πρώην ομοίους του, τους άνεργους, τους επισφαλώς εργαζόμενους κτλ. Δουλεύει σχεδόν άμισθος και εκβιαστικά προσδένεται στο κεφάλαιο, λειτουργώντας ως διαλύτης του σώματος των ανέργων, ως εγγυητής της υποτίμησης της αξίας της εργασιακής δύναμης και του έμμεσου μισθού, ως εγγυητής της κυκλοφορίας της αξίας. Μια κίνηση ματ από το κεφάλαιο. Το μόνο που μένει να δούμε είναι αν αυτό θα δουλέψει, αν έχει περιθώρια κερδοφορίας, και κυρίως αν θα δημιουργηθεί, ένα ευρύ κίνημα ανέργων/επισφαλών το οποίο θα αρνηθεί συλλογικά να μετάσχει στον ίδιο του τον κατακερματισμό, που θα έχει συνείδηση της θέσης του μέσα στον ανταγωνισμό και στις ταξικές σχέσης και ως τέτοιο συλλογικό σώμα θα αρνηθεί μαζικά όλα τα παραπάνω στέλνοντας τα στον αγύριστο…


To διαβάσαμε ΕΔΩ