Το παρακάτω πολύ ενδιαφέρον κείμενο αποτελεί απάντηση του ΥΠΝΟΒΑΤΗ σε σχόλιο πάνω στο εξαιρετικό του άρθρο ΠΕΡΙ "ΣΕΒΑΣΜΟΥ ΣΤΟΥΣ ΝΟΜΟΥΣ" που μπορείτε (κι αξίζει με το παραπάνω!) να διαβάσετε ΕΔΩ
Ο τίτλος στο κείμενο έχει δοθεί από εμένα, όπως δικές μου είναι και οι επισημάνσεις με χρώμα.
(σημείωση: Αν κι έχουν βάση αυτά που αναφέρονται στην τελευταία παράγραφο, δεν ευθυγραμμίζομαι με τις απόψεις περί Σωκράτη και Πλάτωνα. Ωστόσο, εύκολα θα μπορούσε να χαρακτηρίσει ως ελιτίστα κάποιος τον δεύτερο. Ο οποίος μισούσε τη δημοκρατία, που όμως είχε αρχίσει να ξεπέφτει σε οχλοκρατία (κάτι που όμως ΔΕΝ ΕΓΙΝΕ ΤΥΧΑΙΑ αλλά συνέτρεξαν και συγκεκριμένα ιστορικά γεγονότα), με πολλά φαυλοκρατικά συμπτώματα στο δημόσιο βίο και είχε απωλέσει τη λάμψη του-παρ'όλα τα τρωτά του- αμεσοδημοκρατικού αθηναϊκού θαύματος, διάρκειας περίπου 180 χρόνων. Και που ο Πλάτωνας δεν είχε προλάβει να βιώσει το λειτουργικό του μεγαλείο. Όσο για το Σωκράτη, αν και θεωρώ πολύ ενδιαφέροντα αρκετά σημεία της διδασκαλίας του, ωστόσο βρίσκω, προσωπικά, πολύ σημαντικότερους τους προσωκρατικούς-που καθόλου τυχαία δεν τους δόθηκε από το δυτικό πολιτισμό, μέχρι πρόσφατα τουλάχιστον, η δέουσα κι ανάλογη με το Σωκράτη προσοχή και φήμη- και για πολλούς λόγους: Ηράκλειτο, Εμπεδοκλή κλπ...)
ανιχνευτής
- ΤΟ "ΑΝΑΛΛΟΙΩΤΟ" ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΦΥΣΗΣ, Η ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΤΩΝ ΠΡΟΚΡΑΤΙΚΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΑΜΕΣΟΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟ ΓΙΓΝΕΣΘΑΙ...
Η ανθρώπινη «φύση» ως κάτι στατικό και αναλλοίωτο στο πέρασμα των χιλιετηρίδων είναι μια «ανακάλυψη» της χριστιανικής θρησκείας. Σύμφωνα με αυτή ο άνθρωπος είναι ένα ον «εκ φύσεως» άπληστο, επιθετικό, «αμαρτωλό», «κακό». Και φυσικά έχει ανάγκη (από τί άλλο;) «διασώσεως», επιτήρησης - και, συνακόλουθα, ιεραρχίας.
Ωστόσο η Ανθρωπολογία από τον 19ο αιώνα έχει καταρρίψει τον μύθο περί υπάρξεως μιας ενιαίας και διαχρονικής ανθρώπινης φύσης. Οι ευρωπαίοι ανθρωπολόγοι είχαν μείνει κατάπληκτοι από την ακραία διαφορά και ποικιλία αντιλήψεων, τρόπου αίσθησης των πραγμάτων, ηθών, συμπεριφορών κλπ. που ανακάλυπταν στις προκρατικές (αλλά όχι πρωτόγονες) κοινωνίες, π.χ. των νησιών του Ειρηνικού, αλλά και σε "υπανάπτυκτες" περιοχές μέσα στην ίδια την Ευρώπη. Η αλληλεγγύη που ανακαλύφθηκε σε όλες ανεξαιρέτως τις προκρατικές κοινωνίες υπήρξε (και παραμένει) άλλωστε το βασικότερο επιστημονικό επιχείρημα του αναρχισμού για την μή αναγκαιότητα της εξουσίας.
Ο άνθρωπος έχει αλλάξει πολλές φορές στο παρελθόν τόσο βιολογικά (π.χ. Νεάντερταλ, Homo Sapiens κλπ) όσο και σαν ψυχική συγκρότηση ("φύση"). Οι μόνοι που θέλουν να μας πείσουν περί του δήθεν αναλλοίωτου της ανθρώπινης φύσης είναι οι εξουσίες: μας θέλουν «αναλλοίωτα» ανεπαρκείς , ατελείς και ανίκανους να ζήσουμε χωρίς την κηδεμονία τους, για απολύτως ευνόητους λόγους...
Οι ιδρυτές του ανθρωπισμού αρχαίοι έλληνες (δηλ. αυτοί που στο θέατρό τους, την ποίηση και τη γλυπτική τους απεικόνισαν τον άνθρωπο με πληρότητα που κανείς έκτοτε δεν έχει επιτύχει), δεν μίλησαν ποτέ περί αναλλοίωτης ανθρώπινης φύσης.
Οι μόνες αναφορές περί κάποιων ειδικών χαρακτηριστικών της ανθρώπινης φύσης βρίσκονται στον Αριστοτέλη, όταν π.χ. αποκαλεί τον άνθρωπο «ζώον πολιτικόν» και «πάντες ἄνθρωποι τοῦ εἰδέναι ὀρέγονται φύσει». Το πρώτο σημαίνει ότι ο άνθρωπος δεν επαναπαύεται στο δοσμένο φυσικό δίκαιο της αγέλης και της ιεραρχίας, αλλά αναζητά κανόνες δικαίου. Άρα η φύση του δεν μπορεί να είναι αγελαία, εξουσιαστική κ.λπ. Το δεύτερο σημαίνει το ίδιο πράγμα, αλλά επεκταθέν σε όλο το φάσμα του επιστητού και όχι μόνο στην οργανωμένη κοινωνική συμβίωση.
Σχετικά με τη διαφωνία στα πλαίσια μιας αρχαίας ελληνικής πόλης θα πρέπει να καταλάβουμε ότι δεν είχε την ίδια έννοια που έχει σε μια οποιαδήποτε ιεραρχική κοινωνία. Στην ιεραρχική κοινωνική οργάνωση η διαφωνία προέρχεται από διαφορά συμφερόντων και συσχετισμών δύναμης. Στη δημοκρατία, δεδομένης της έμπρακτης ταύτισης ατομικού και συλλογικού συμφέροντος (λόγω της απουσίας ιεραρχίας), η διαφωνία γίνεται ζήτημα αμιγώς διανοητικό και συλλογιστικό, το οποίο διευθετείται με την πειθώ, τη δημόσια αναμέτρηση μεταξύ ελευθέρων ανθρώπων και την κατά περίπτωση κρίση. Επρόκειτο δηλαδή για διαφωνία μεταξύ ανθρώπων που είχαν το ίδιο συμφέρον. Αυτό σημαίνει ότι μετά από μια συνέλευση δεν υπήρχαν άνθρωποι που να ήσαν (ή και απλώς να ένιωθαν) «νικητές» ή «ηττημένοι». Ίσως σε κάποιους ακούγεται πολύ ρομαντικό για να είναι αληθινό, αλλά λειτούργησε αποδεδειγμένα στην πράξη επί τρεις τουλάχιστον αιώνες αμεσοδημοκρατικής κλασικής Ελλάδας: η αρχαία ελληνική πόλη δεν ήταν σαν κάποια ξεκατινιασμένη νεοελληνική πολυκατοικία, ούτε σαν νεοελληνικό "ρεάλιτυ" τηλεσκουπίδι.
Φυσικά γίνονταν και λάθη (όπως η Σικελική εκστρατεία). Αλλά λάθη κάνουν μόνο οι ελεύθεροι άνθρωποι: οι δούλοι και τα πρόβατα δεν μπορούν να κάνουν λάθη, αφού απλώς υπακούν στην ιεραρχία και στους βοσκούς τους.
Οι μόνοι πραγματικά διαφωνούντες σε μια ελληνική δημοκρατική πόλη ήσαν οι παλαιοί αριστοκράτες, τυραννόφιλοι, ή νοσταλγοί της μυκηναϊκής βασιλείας (Σωκράτης, Πλάτων κ.α.), που περιφρονούσαν τον Δήμο και την πολιτική ελευθερία του και συνήθως δεν έπαιρναν καν μέρος στις συνελεύσεις. Παρ' όλο που η πόλη τους παρείχε κάθε δικαίωμα να βγουν δημόσια και να υποστηρίξουν τις αγελαίες φιλοϊεραρχικές απόψεις τους. Αλλά επειδή ήξεραν ότι θα γελοιοποιούνταν, προτιμούσαν να κάθονται σπίτια τους και να εξυφαίνουν συνωμοσίες για επάνοδο στην ολιγαρχία, ή την τυραννία.
Οπότε ποιός τούς γαμεί αυτούς τούς εκούσια περιθωριακούς;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου