Το Σοκ του Μέλλοντος...

του Θανάση Βέμπου

Υπήρχε μια εποχή που το Μέλλον κατευθυνόταν με καταιγιστική ταχύτητα προς το Παρόν.

Το Τότε Μέλλον βέβαια, γιατί σήμερα το Μέλλον αυτό είναι Παρελθόν.

Κι όσο για το Παρόν του Παρελθόντος, βράσε όρυζα.

Πριν από 43 συναπτά έτη, οι περισσότεροι από σας δεν είχατε γεννηθεί ακόμα. Πλην όμως κάποιοι άλλοι σκέπτονταν πριν από σας για σας. Όπως και να έχει, το 1970 κυκλοφόρησε το περίφημο βιβλίο του Άλβιν Τόφφλερ, με τίτλο Το Σοκ του Μέλλοντος (The Future Shock)

Στη σελίδα 9 ο Αμερικανός κοινωνιολόγος έγραφε.

"Στις τρεις σύντομες δεκαετίες ανάμεσα στο τώρα και τον εικοστό πρώτο αιώνα, εκατομμύρια από κανονικούς, ψυχολογικά υγιείς ανθρώπους θα αντιμετωπίσουν απότομη σύγκρουση με το μέλλον. Πολλοί από τους πολίτες των πλουσιότερων και περισσότερο τεχνολογικά προηγμένων χωρών, θα βρίσκουν όλο και περισσότερα επώδυνο να συμβαδίζουν με την ακατάσχετη απαίτηση για αλλαγή που χαρακτηρίζει την εποχή μας. Γι αυτούς το μέλλον θα έχει έρθει πολύ πρόωρα". 

Και δυο σελίδες παρακάτω: 

«Εκατομμύρια ανθρώπινα πλάσματα θα βρεθούν όλο και περισσότερο αποπροσανατολισμένα, όλο και περισσότερο ανίκανα να αντιμετωπίσουν με λογική τα περιβάλλοντά τους. Η ασθένεια, η μαζική νεύρωση, ο παραλογισμός και η ανεξέλεγκτη βία που είναι ήδη εμφανής στη σύγχρονη ζωή, αποτελεί απλώς μια πρόγευση από αυτό που μπορεί να μας περιμένει, αν δεν κατανοήσουμε και δεν θεραπεύσουμε αυτή την ασθένεια».

Το Σοκ του Μέλλοντος και όχι το Δημόσιο Χρέος είναι η βασικότερη αιτία της πολύπλευρης κρίσης που αντιμετωπίζει η Ελλάδα σήμερα, αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία.

Ή όχι και τόσο άλλη. 

«Είναι ένας κόσμος άρρωστος, βαρυστομαχιασμένος από τον υπερκορεσμό των τεχνολογικών ανέσεων. Είναι ένας υπερφορτωμένος κόσμος, πλημμυρισμένος από ανθρώπους που έχουν φτάσει πια κοντά στα όριά τους».

Αυτά τα έγραφε ο Γκόρντον Ντίκσον στο Δεν Έχει Χώρο για τον Ανθρωπο, την ίδια περίπου εποχή που έγραφε ο Τόφφλερ τα δικά του.

Και πέρασαν δεκαετίες έκτοτε…

 ............................

«Οι περισσότεροι Αμερικανοί θεωρούν τις τυχαίες πράξεις βίας από άλλους Αμερικανούς ως την μεγαλύτερη απειλή για την δημόσια ασφάλεια και όχι την τρομοκρατία από ξένους, σύμφωνα με δημοσκόπηση [..] η οποία διεξήχθη κατά τις δυο ημέρες [16 & 17 Απριλίου] που ακολούθησαν τη βομβιστική επίθεση στο Μαραθώνιο της Βοστώνης […] Περίπου τα 2/3 των ερωτηθέντων πιστεύουν ότι ένα περιστατικό όπως η επίθεση στο Μαραθώνιο της Βοστώνης είναι πιθανό να συμβεί στην περιοχή τους, ενώ το 42% δήλωσε ότι το συμβάν αυτό έχει προκαλέσει περισσότερους φόβους για τους ίδιους και τις οικογένειές τους». (Madata 18.4.2013)

Ειρήνη με κάθε κόστος…

«Τα τελευταία χρόνια η υπογραφή ειρηνευτικών συμφωνιών έγινε σπάνιο φαινόμενο», αναφέρουν οι ερευνητές του Conflict Data Program (UCDP) στο σουηδικό πανεπιστήμιο της Ουψάλα στην Έκθεση για τις ένοπλες συγκρούσεις στον κόσμο το 2011. Σύμφωνα με την έκθεση, οι διαμάχες στην περίοδο του Ψυχρού Πολέμου σπανίως τέλειωναν με διαπραγματεύσεις και συμφωνίες ειρήνευσης. Αυτό άλλαξε μετά την κατάρρευση του κομμουνισμού. Μόνο το 1991 υπογράφηκαν 19 συμφωνίες ειρήνευσης. Η τάση αυτή συνεχίστηκε σε όλη τη δεκαετία του 1990 και εκείνη του 2000. «Από το 2008 όμως οι ερευνητές διαπιστώνουν αντιστροφή αυτής της τάσης» (Καθημερινή, 13.1.2013). 

Όταν το Παρελθόν ήταν Μέλλον, το Παρόν ήταν κι αυτό διαφορετικό. 

«[…] οι μεταρρυθμιστές σας, οι σπουδαίοι αναμορφωτές σας, απλώς κοροϊδεύουν τον εαυτό τους. Μιλούν περί αλλαγής του μέλλοντος όταν αυτό που πραγματικά εννοούν είναι ότι θέλουν ν’ αλλάξουν το παρόν, το παρόν που ζουν αυτή τούτη τη στιγμή, δεν αντιλαμβάνονται ότι προσπαθούν να μετακινήσουν έπιπλα που είναι ήδη καρφωμένα στο πάτωμα» (Γκόρντον Ντίκσον, πάλι απο το Δεν Έχει Χώρο για τον Άνθρωπο). 

Ξέρετε, υπάρχει κάτι που ονομάζω Πρεσβυωπία του Ιστορικού και είναι ακριβώς αυτό που λέει η φράση. Είναι το ακριβώς αντίθετο από τη Μυωπία του Δημοσιογράφου. Σε αμφότερες τις περιπτώσεις τα αποτελέσματα είναι άκρως παραπλανητικά, επειδή και οι δυο αποτελούν οφθαλμικές παθήσεις.

Ξέρετε, κάποτε, πριν εκατό και πλέον χρόνια, ήταν όλα ωραία και καλά στον Πολιτισμένο Κόσμο. Το έλεγαν Μπελ Εποκ, Gilded Age, ύστερη Βικτωριανή και Εδουαρδιανή Εποχή, κ.α. Και ξαφνικά μια σφαίρα στο Σαράγεβο άναψε την μεγάλη πυρκαγιά που από μια άποψη σταμάτησε να καίει μόλις προ εικοσιπενταετίας. 

Έτσι ξαφνικά. Κι οι ιστορικοί ακόμα ψάχνονται για να «ερμηνεύσουν» γιατί εξερράγη ο Πόλεμος που θα Τερμάτιζε Όλους τους Πολέμους. 

Μέλλον, Παρελθόν και Παρόν.

Άραγε πώς μπορεί να εκφραστεί κάτι χωρίς χρόνους στη γραπτή γλώσσα; 

«…Η συμβολική ισχύς του χτυπήματος της 11ης Σεπτεμβρίου άνοιξε τον δρόμο σε μεθόδους επικοινωνίας που δημιουργούν «πραγματικότητες» όλο και πιο απρόσιτες στον ορθό λόγο, όλο και πιο ρευστές, πλην όμως ταιριαστές στο κλίμα της εποχής και την οργιώδη χρήση των νέων τεχνολογιών. […] αυτό το κλίμα σύγχυσης του εικονικού με το πραγματικό βρέθηκε να αποτελεί το περιβάλλον ενός κόσμου που χάνει το στέρεο έδαφος των βεβαιοτήτων του και βιώνει με σκληρότητα την προσωρινότητα. Είναι ιδανική συνθήκη για να διογκωθεί η ισχύς και η επιρροή των επικοινωνιακών γεγονότων, από σίριαλ μέχρι τρομοκρατικές επιθέσεις σε εμβληματικά σημεία του δυτικού πολιτισμού». (Πόπη Διαμαντάκου, Καθημερινή 21.4.2013)

Το Σοκ του Μέλλοντος που είναι ήδη Παρόν.

Από το σάιτ του συγγραφέα vembos.gr/ στην κατηγορία Επικαιρότητα (τα παραπάνω αποτελούν μεγάλο απόσπασμα από την επικαιρότητα Μαΐου-Ιουνίου 2013)