Η σκλαβιά της...πικρής σοκολάτας!

..............................................................................................................................

Φτωχοί Αγρότες, Πλούσιες Επιχειρήσεις:  Σύμφωνα με τη βρετανική οργάνωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων Anti –slavery International μόνο στην Ακτή του Ελεφαντοστού εργάζονται 200.000 παιδιά, κάτω από αντίξοες συνθήκες, μέχρι και 14 ώρες ημερησίως.
Περίπου 1.000.000 μικρο-αγρότες καλλιεργούν κακάο με χωράφια που συνήθως δεν υπερβαίνουν τα 3 στρέμματα ανά αγρότη. Οι αγοραστές τούς δίνουν περίπου 75 cent στο κιλό, τιμή πολύ χαμηλή, αν αναλογιστεί κανείς ότι ο ετήσιος τζίρος των αγροτών δεν τους φτάνει ούτε για τα λιπάσματα και τα ζιζανιοκτόνα.
Έτσι οι αγρότες είναι αναγκασμένοι κατά κάποιο τρόπο να ψάχνουν για τα φθηνότερα εργατικά χέρια, που είναι τα παιδικά. Μόνο το 1/3 της αξίας του κακάο μένει στους αγρότες. Τα υπόλοιπα χάνονται σε ομιχλώδη κυκλώματα εμπόρων, εταιριών αλλά και πολιτικών. Δεν είναι τυχαίο που στην Ακτή του Ελεφαντοστού υπάρχουν πολλοί πολιτικοί που εμπλέκονται σε σκανδαλολογία για το κακάο, πολλοί εκ των οποίων βρίσκονται και στη φυλακή.
Γιατί όμως η καταστροφή του περιβάλλοντος συνδέεται άμεσα με τις χώρες του Τρίτου Κόσμου και την ανθρώπινη εκμετάλλευση; Ας πάρουμε το παράδειγμα των Αφρικανικών χωρών, που πολλές φορές ενώ έχουν εθνικό πλούτο (χρυσό, διαμάντια, καφές, κακάο, πετρέλαιο κ.ά.), ανήκουν στις φτωχότερες του κόσμου.
Οι άνθρωποι στην Ακτή του Ελεφαντοστού υποφέρουν από φτώχεια. Πουλάνε τα πάντα για ένα πιάτο φαγητό, αλλά και λιγότερο, δεν έχουν πόρους από πουθενά, είναι αγράμματοι, δεν έχουν ιατρική περίθαλψη. Ξεπουλούν λοιπόν τους εαυτούς και τη χώρα τους στις ξένες εταιρίες, για να μπορέσουν, έστω και δύσκολα, να επιβιώσουν.
Όταν όμως πρόκειται για την εξόρυξη κάποιου υλικού, ή ακόμη και σε αγροτικά προϊόντα, οι άνθρωποι δεν ενδιαφέρονται για την καταστροφή του περιβάλλοντος που λαμβάνει χώρα από φθηνές και τεχνολογικά παλιές μεθόδους εκμετάλλευσης. Έτσι και ο εθνικός πλούτος φεύγει από τη χώρα και οι άνθρωποι παραμένουν φτωχοί, αλλά και το περιβάλλον καταστρέφεται.
Στο δάσος του Αμαζονίου κόβονται ετησίως εκτάσεις δέντρων ίσα με το μέγεθος της Ελβετίας για να δημιουργηθούν χωράφια για εταιρίες όπως η Monsanto ή η Cargill που αγρότες τα σπέρνουν για λογαριασμό τους με γενετικά τροποποιημένα προϊόντα. Στη Νιγηρία, μια χώρα με μεγάλα κοιτάσματα πετρελαίου, οι κάτοικοι που ζουν στις περιοχές που γίνεται η εξόρυξη, είναι φτωχοί, ενώ πολλοί από αυτούς πεθαίνουν από αρρώστιες λόγω της ρύπανσης. Κάτι ανάλογο συμβαίνει σήμερα, εν έτη 2009 και στην Ακτή του Ελεφαντοστού αλλά και σε άλλες χώρες, με το κακάο.

Fairtrade στο Κακάο; Επειδή οι ξένες παρεμβάσεις για ένα καλύτερο αύριο δεν φέρνουν αποτελέσματα (στην περίπτωσή μας ποτέ δεν εφαρμόστηκαν πραγματικά τα μέτρα του Πρωτοκόλλου), κάποιες φορές οι ίδιοι οι άνθρωποι, παθόντες από ένα σύστημα που όχι μόνο δεν τους προστατεύει αλλά τους καταστρέφει κιόλας, παίρνουν δικά τους σπασμωδικά μέτρα για τη βελτίωση της καθημερινότητας και την ελπίδα για ένα λιγότερο ζοφερό μέλλον. Έτσι δημιουργούνται ενώσεις αγροτών, οι οποίες καταφέρνουν και παίρνουν μέχρι και 20% περισσότερα χρήματα για το κακάο ή κατοχυρώνουν κατώτερα όρια στην τιμή του, ασχέτως με την διακύμανση στα παγκόσμια χρηματιστήρια που γίνονται αγοροπωλησίες με το κακάο. Αλλού, πάλι με πρωτοβουλία των αγροτών λειτουργούν σχολεία για παιδιά, όπου τους μαθαίνεται γραφή, ανάγνωση, αριθμητική και η γαλλική γλώσσα.
Τα σχολεία αυτά δεν είναι αναγνωρισμένα από το κράτος και η βεβαίωση που δίνουν δεν χρησιμεύει σε κάποιον που θέλει να συνεχίσει για σπουδές, αλλά βοηθούν τους ανθρώπους να τα καταφέρουν καλύτερα στη ζωή τους, κατέχοντας βασικές σχολικές γνώσεις. «Θέλουμε οι έφηβοι να μαθαίνουν τέχνες. Κουρείς, μηχανικοί, ξυλουργοί, εξειδικευμένοι χτίστες, αυτά είναι επαγγέλματα που μπορούν οι νέοι μας να μάθουν και να έχουν ελπίδα για το μέλλον τους», δηλώνει εκπρόσωπος των αγροτών στο δημοσιογραφικό συνεργείο της Greenpeace που πρόσφατα έκανε για το θέμα αυτό εκτενές ρεπορτάζ. Η ανεργία που στους νέους αγγίζει το 80% είναι ένα σοβαρό πρόβλημα στην Ακτή του Ελεφαντοστού, και είναι κάτι που μπορεί να τους φέρει εύκολα σε μια φυτεία κακάο ως εργάτη, μόνο και μόνο για να εξασφαλίσουν το καθημερινό τους φαγητό.
Μόλις το 1% της παγκόσμιας παραγωγής κακάο έχει την πιστοποίηση Fairtrade που μαρτυρά ότι έχει παραχθεί με δίκαιους τρόπους, ως προς το περιβάλλον και τους αγρότες. Έτσι συμπεραίνουμε ότι τουλάχιστον η σοκολάτα που όλοι μας καταναλώνουμε, έχει μεγάλες πιθανότητες να «περιέχει» παιδικό ιδρώτα, πόνο και αίμα από ανηλίκους 6 ή 10 ετών που εργάζονται για ένα πιάτο φαγητό στις ζούγκλες της δυτικής Αφρικής, όπου και υπάρχει το 70 % των φυτειών κακάο στον κόσμο.

................................................................................................................................

Υπολογίζεται πως 284.000 παιδιά εργάζονται στην Αφρική στις φυτείες κακάο, τα 2/3 αυτών είναι κάτω από 14 χρονών. Πολλά από αυτά ανήκουν στις αγροτικές οικογένειες που ασχολούνται με την παραγωγή κακάο, αλλά ακόμη περισσότερα έχουν έρθει από άλλες περιοχές και εργάζονται κάτω από συνθήκες σκλαβιάς. Το πρωτόκολλο Harkin-Engel που συντάχθηκε το 2001 από τις κυβερνήσεις των κρατών παραγωγής, τις σοκολατοβιομηχανίες και μη κυβερνητικές οργανώσεις που προβλέπει τον έλεγχο της παραγωγής κακάο ως προς τις τιμές και τις συνθήκες εργασίας, παραμένει ουσιαστικά ανενεργό.
Πιστοποίηση Fairtrade άδικα ψάχνει κανείς στις σοκολάτες που κυκλοφορούν στην Ελλάδα. Για να την πάρει μια εταιρία παραγωγής σοκολάτας, θα πρέπει: τα παιδιά απλώς να βοηθούν στις φυτείες των γονιών τους μόνο, να πηγαίνουν στο σχολείο, να μην απασχολούνται ως εργάτες αν είναι κάτω των 15 ετών και να μην ψεκάζουν με χημικές ουσίες αν είναι ανήλικοι. Το πόσο καλά μπορούν να ελεγχθούν αυτά είναι μια άλλη ιστορία, πικρή και αυτή.
Όποιος αγοράζει «βιολογική» σοκολάτα, δεν σημαίνει ότι το κακάο που περιέχει παράχθηκε με δίκαιο τρόπο. Θα πρέπει να είναι και «fair» και «bio»… Μόλις το 0,5% της παγκόσμιας παραγωγής κακάο είναι βιολογικό και δεν παράγεται στην Αφρική. Πληροφορίες για αυτά, θα βρείτε και στο www.transfair.org


αποσπάσματα από το άρθρο "Πικρή σοκολάτα, η σκοτεινή πλευρά της..." του
                          Αλέξης Αλαματίδης