Σοφιστεία, Ψέμα και Αλήθεια

Είμαι οπαδός της Λογικής. Πιστεύω ότι η Λογική, απελευθερωμένη από το συναίσθημα, είναι το ισχυρότερο εργαλείο και όπλο του Ανθρώπου. Μέχρι κάποιο όριο όμως.
Οι αρχαίοι Έλληνες, οι οποίοι ασχολήθηκαν πάρα πολύ με το θέμα της Λόγου και του Πνεύματος, έφτασαν στο σημείο να ανακαλύψουν τη λεγόμενη "Σοφιστεία", δηλαδή την τέχνη να μπορούν με το λόγο και τη λογική να αποδεικνύουν τα πάντα, και να αποδεικνύουν ό,τι ήθελε ο καθένας τους να αποδείξει.
Οι Σοφιστές δικαίως απέκτησαν κακό όνομα. Αλλά δεν έλεγαν ψέματα! Είχαν όντως ανακαλύψει ότι η λογική όλα μπορεί να τα δικαιολογήσει και σε όλα να προσδώσει "αλήθεια"!
Πώς όμως συνέβαινε αυτό το παράξενο φαινόμενο; Πώς γίνεται να μπορούμε να αποδείξουμε τα πάντα, άρα και τα ψέματα; Δεν είναι αυτό κάτι που έρχεται σε θεμελιώδη αντίθεση με αυτό που ονομάζουμε "αλήθεια", που όλοι μας θεωρούμε ότι είναι μόνο μία;
Οι αρχαίοι λοιπόν σοφιστές πρόγονοί μας, είχαν εντοπίσει τη μεγαλύτερη ίσως αλήθεια: Ότι τίποτα δεν είναι ασύνδετο, τίποτα δεν υπάρχει από μόνο του, αλλά τα πάντα ανήκουν σε μια μεγάλη αλυσίδα αιτιών και αλληλουχιών.
Όλα, ακόμη και αυτά που ονομάζουμε ψέματα, είναι αποτελέσματα γεγονότων, ερμηνειών, σκέψεων, παρατηρήσεων, προσεγγίσεων. Όλα βασίζονται σε ανάγκες, σε συναισθήματα, σε αγωνίες, σε ερωτήματα, σε ανθρώπους, σε ολοκληρωμένα έργα ή προσπάθειες που έμειναν ημιτελείς.
Άρα, όλα τα πράγματα είναι δικαιωμένα, όλα έχουν κάποια δικαιολογία και κάποια αιτία που στηρίζει την ύπαρξή τους, απλώς εμείς δεν το ξέρουμε. Άρα, όλα, ακόμη και το μεγαλύτερο ψέμα, είναι μια πρόσοψη κάποιας αλήθειας.
Αν βρεθεί κάποιος έξυπνος ή ευαίσθητος άνθρωπος για να "αποκαλύψει" την "πρόσοψη" και όλα εκείνα τα στοιχεία που τη δημιουργούν, τότε ακόμη και το μεγαλύτερο ψέμα γίνεται "αλήθεια", και ίσως βασανίσει -ή δώσει χαρά σε- χιλιάδες ανθρώπους στη συνέχεια...
Ταυτόχρονα όμως, τα παραπάνω αποδεικνύουν και ακριβώς το αντίθετο: ΟΛΑ ΕΙΝΑΙ ΨΕΜΑΤΑ, επίσης, σε μικρό ή μεγάλο βαθμό!
Κάθε ερμηνεία, κάθε προσπάθεια να αποδοθεί "ορθότητα" σε κάτι, είναι μια αυθαιρεσία, και γίνεται με το να προβάλλουμε κάποια στοιχεία για να το "αποδείξουμε" και να αποσιωπούμε όλα τα άλλα, που δεν "συμφέρουν" στην ερμηνεία.
Κάθε γεγονός, είναι παρουσιασμένο αναγκαστικά ημιτελώς, γιατί για να το παρουσιάσουμε ολόκληρο, πρέπει να παρουσιάσουμε κυριολεκτικά τα πάντα που σχετίζονται με αυτό, κάτι που δεν γίνεται.
Η "μία" αλήθεια, η "πραγματικότητα", είναι μόνο εκείνη που εμπεριέχει ΟΛΑ τα στοιχεία για οποιοδήποτε γεγονός - κάτι που σημαίνει ότι πρέπει να αναφέρει τα πάντα από τη στιγμή που ξεκίνησε το σύμπαν, τις δικαιολογίες των εμπλεκόμενων, το ιστορικό και πολιτικό υπόβαθρο, την επικρατούσα φιλοσοφία, τις μύχιες σκέψεις, τα πάντα, τα πάντα... κάτι που φυσικά είναι ανέφικτο.
Αυτό το κατάλαβαν οι Σοφιστές όλων των εποχών. Ο διαθέσιμος χρόνος μας είναι περιορισμένος, και κάθε "ψέμα" και κάθε "αλήθεια" είναι απλά καλοφτιαγμένες ή κακοφτιαγμένες ...σοφιστείες, δηλαδή πονηρές παρουσιάσεις δεδομένων με σκοπό να πειστούν οι συνομιλητές του εκάστοτε "ομιλητή"...
  Όλα αυτά είναι ενδιαφέροντα σε ένα φιλοσοφικό επίπεδο και πράγματι, είναι σπουδαίες οι συζητήσεις που μπορούν να γίνουν για αυτά. Πχ ο "Πρωταγόρας" του Πλάτωνα, παρουσιάζει μια συζήτηση ανάμεσα στον Σωκράτη και στον μεγάλο σοφιστή της εποχής εκείνης, τον Πρωταγόρα.
Και είναι ίσως από τις λίγες φορές που ο Σωκράτης "χάνει", γιατί ο σοφιστής Πρωταγόρας φαίνεται να γνωρίζει πολύ καλά τι λέει, και μάλιστα τα λεγόμενά του έχουν επιβεβαιωθεί αιώνες μετά... αλλά η ρετσινιά στους Σοφιστές έμεινε.
Όμως δεν είναι όλοι οι άνθρωποι φιλόσοφοι - υπάρχουν και εκείνοι που έχουν δυνατό νου, αλλά καμία διάθεση να εξερευνήσουν τι αυτός τους αποκαλύπτει για τη Ζωή, την Ύπαρξη και την Αρετή.
Υπάρχουν λοιπόν κάποιοι άνθρωποι γύρω μας, που επειδή έχουν δυνατή λογική, παρασύρονται από αυτήν, και παρασυρμένοι επίσης από κάποιο κρυμμένο συναίσθημα, αποδεικνύουν στους άλλους, αλλά κυρίως στον εαυτό τους, το κάθε ψέμα, τον κάθε παραλογισμό, την κάθε παράνοια που έχουν μέσα τους και νιώθουν την ανάγκη να αποδείξουν...
  Αυτοί είναι και η χειρότερη μορφή σοφιστών: Οι σοφιστές, που καταδικάζουν το δικό τους εαυτό στο ψέμα. Στο ψέμα του φανατισμού, στο ψέμα της αυτοπεριχαράκωσης, στο ψέμα της μανίας...
Η λογική λοιπόν που μας οδηγεί σε "βεβαιότητες", είναι επικίνδυνη. Η αλήθεια, παραμένει αλήθεια μόνο όσο έχουμε την καλή διάθεση να δούμε τα πράγματα και ένα βήμα παραπέρα, όσο είμαστε έτοιμοι να αλλάξουμε γνώμη.
Γιατί η αλήθεια είναι πάντα ένα βήμα πιο μπροστά από εμάς. Όταν το κάνουμε, μόνο τότε την πλησιάζουμε. Μπορεί να μας διαφεύγει και τότε, αλλά είμαστε πιο κοντά της, όχι πιο μακριά της...

Λουκάς Καβακόπουλος

το διαβάσαμε στις Νοητικές Οντότητες