Σελίδες

▼

Πέμπτη 24 Αυγούστου 2017

Η τουριστική θεώρηση της ζωής


Πραγματικά, πόσο πιο ενδιαφέρων, πιο απρόβλεπτος και δημιουργικός, πόσο πιο συναρπαστικός, γίνεται αυτός ο "περίπατος" που αναγνωρίζεται ως ζωή!
 Όταν την αντιμετωπίζεις με το περιπετειώδες βλέμμα του "τουρίστα", την εξερευνητική του διάθεση και συγχρόνως με τη θέληση της ανακαλυπτικής χαράς σε στενή σχέση με την επιλογή της ανεξαρτησίας -της αντίληψης πάνω απ'όλα- και αυτάρκειας. Έχοντας στις "αποσκευές" τα απολύτως απαραίτητα χάριν της επιθυμητής άνεσης και ελευθερίας κινήσεων. Γιατί, σύμφωνα και με μια βουδιστική ρήση, όσα λιγότερα έχεις τόσες λιγότερες ανησυχίες έχεις.
 Σ' αντίθεση με την αγχωμένη και αγχωτική οπτική, τις πλαστές ανάγκες, τις αγωνίες και έγνοιες, τις ψευδαισθήσεις και φαντασιώσεις του κατέχοντα. Που κατέχει υλικά αντικείμενα ή και ανθρώπους -με όρους διανοητικής και ψυχολογικής χειραγώγησης- ή διακατέχεται από αυτά. Σ' αντίθεση και με τον δοσμένο, "ψυχή τε και σώματι", σε οποιασδήποτε φύσης δόγμα ή τον ιδεολογικά ταγμένο σ'έναν σκοπό που στερείται ειλικρίνειας, παλλόμενης καρδιάς και χαράς της ζωής. Τα οποία και θυσιάζει χάριν του "καθήκοντος" και της προπαγανδιστικής εργασίας.
 Τελικά όσο πιο πολύ ή πάρα πολύ σοβαρά παίρνει κάποιος τον εαυτό του τόσο λιγότερο σοβαρό άτομο είναι. Κι αυτό δεν σημαίνει με τίποτε έλλειψη νοήματος. Όπως επισημαίνει και ο φιλόσοφος Τζέησον Ξενάκης στη συλλογή κειμένων του και διαλέξεων "Χίπηδες και Κυνικοί" -εκδόσεις Απόπειρα- "..αυτοί που λένε πως η ζωήδεν έχει νόημα, μπορεί να εννοούν πως το νόημα πρέπει να τους δοθεί κι όχι να το βρούνε μόνοι τους - η φιλοσοφία του παράσιτου".
 Έτσι κι αλλιώς η ίδια η ζωή -ολόκληρο το σύμπαν που μας φιλοξενεί- είναι χαοτική και δεν προσφέρει καμία εγγύηση ή ασφάλεια.

Ο Ένοικος...


Ακολουθούν κάποια αποσπάσματα από το εξαιρετικό βιβλίο με τίτλο "Χίπηδες και Κυνικοί" -εκδόσεις Απόπειρα 1990- που περιέχει μια σειρά από διαλέξεις και άρθρα, που έγραψε ο Τζέησον Ξενάκης, 1924-1977, κι εκφώνησε σε  πανεπιστήμια διαφόρων χωρών και σε παγκόσμια συνέδρια φιλοσοφίας. Με θέμα την "τουριστική θεώρηση της ζωής". Οι υπογραμμίσεις είναι δικές μου.


" Η έννοια της απ-ελευθέρωσης προετοιμάζει το έδαφος για μια ιδιάζουσα θεωρία δόμησης του εαυτού. Η κεντρική ιδέα είναι η εξής: απόφυγε τα χτυπήματα, ταυτίσου με το λιγότερο παρακινδυνευμένο και να είσαι έτοιμος ν'αποχωρήσεις όταν σ'εγκαταλείψουν. Μπες στη ζωή σαν περαστικός, όπως έλεγε και ο Επίκτητος -μεγάλος στωικός φιλόσοφος-.  Και πάνω απ'ολα προσπάθησε να έχεις πεποίθηση και μάλιστα την πεποίθηση που πηγάζει από μέσα σου, την αυτοπεποίθηση. Γιατί αν έχεις αυτή, τα'χεις όλα, αλλιώς δεν έχεις τίποτα. Η εξάρτησή σου από την υπόληψη που τρέφουν οι άλλοι για σένα οδηγεί, στην περίπτωση που σε διώχνουν ή σε απορρίπτουν, σε αβεβαιότητα κι εξουθένωση.  Δηλαδή, αυτά τα δυο είναι απόρροια της εξάρτησής σου. Ο ανεξάρτητος κι αυτάρκης δε διώχνεται ούτε απορρίπτεται.

 [...] Ο εαυτός -εννοεί του "τουρίστα φιλόσοφου" σύμφωνα με τον όρο που ο Ξενάκης επιστρατεύει-  μοιάζει με το κρεμμύδι.
Ο εσωτερικός πυρήνας του κρεμμυδιού του είναι το κουράγιο κι η αταραξία. Τα εξωτερικά στρώματα αποτελούνται απ'το υπόλοιπο της ανατομίας του, τους άλλους ανθρώπους κι ό,τι άλλο μένει. Τούτα τα τελευταία πάντως δεν τα "ενσωματώνει" ή δεν ταυτίζεται μαζί τους, με την έννοια του "παθιάζομαι", αφού αυτό θα μπορούσε εύκολα να τον οδηγήσει σε αυτοοικτιρμό και κατάρρευση. Κρατάει μία απόσταση από το καθετί, γιατί είναι ατάραχος, ακόμα κι όταν πρόκειται για το κουράγιο και την αταραξία την ίδια, αν κάτι τέτοιο είναι δυνατό. Το δελτίο ταυτότητάς του είναι ένα χαμόγελο κι όχι μια γκριμάτσα.

 Μίλησα για "δόμηση" του εαυτού, γιατι ο εαυτός μας είναι κάτι που φτιάχνεται - και σ' αυτό συνίσταται η ελευθερία μας. Παράλληλα αρχίζει το παιχνίδι με το άπιαστο: εννοώ πως αντί να λέμε "εγώ" μπορούμε κάλλιστα να λέμε "δικό μου" και το εγώ να υποχωρεί αδιάκοπα. Που σημαίνει είτε ότι το εγώ είναι ψεύτικο (μαζί με τη διάκριση ανάμεσα στο"εγώ" και στο "δικό μου") είτε ότι είναι ελαστικό - ίσως όπως και η ίδια η αξιολόγηση. Γιατί όταν ταυτίζομαι με κάτι σημαίνει ότι το εκτιμώ πολύ.

[...] Καθετί που βάζεις την καρδιά σου μέσα είναι ο εαυτός σου. Όταν το κάνεις με μισή ή κρύα καρδιά πες καλύτερα πως είναι δικό σου παρά ο εαυτός σου. Εκεί καταλήγει λίγο πολύ η δάκριση εγώ-δικό μου, που δείχνει ακόμα πως η έννοια "δικό μου" είναι πολύ ελαστική.
[...] Αν κάτι δεν σ'αρέσει,μην λες πως είσαι αυτό το κάτι. Ούτε να δέχεσαι να σε υποχρεώνουν οι άλλοι να το λες. Ο καθένας ζεστάινει τη δική του φωλιά στο κάτω κάτω. Με το να σε κατατάξουν εσένα κάπου, νιώθουν αυτοί πιο ασφαλείς. Ή ίσως θέλουν να σ'εξουδετερώσουν, να σε κατακτήσουν και να κυριαρχήσουν πάνω σου κι όχι να σε γνωρίζουν* (αν κι η γνώση καθαυτή κάπως έτσι αποκτάται).

 * να επισημάνω εγώ πως αυτό πράγματι συμβαίνει σε κάθε ιεραρχική τελικά δομή, σε κάθε σχέση  κρατικής ή κεντρικής εξουσίας ή επιτροπής και υπάκουων υπηκόων ή στελεχών και μελών - "πολιτών" ή και "συντρόφων" όπως συνήθως αποκαλούνται-, σε κάθε σχέση όπου υπάρχει κάποιος/οι που άρχουν και οι πολλοί που άρχονται..

 Εκτός αυτού οι προσωπικές αντωνυμίες, που δεν είναι πρωτου προσώπου (εσύ, αυτή κτλ.) αναφέρονται κατ'αρχήν στο σώμα, γιατί πιθανόν τα σώματα είναι πιο σταθερά από τους εαυτούς και οι άλλοι δεν μπορούν να σε αναγνωρίσουν χωρίς ένα σώμα. Παρ'όλα αυτά δεν είσαι αναγκαστικά το σώμα σου: κατουράς, κόβεις τα νύχια και τα μαλλιά σου, αφαιρείς όγκους, ανανεώνεις το δέρμα σου, κάνεις πλαστικές, αλλάζεις νεφρό ή φύλο και μία από αυτές τις ημέρες η αστυνομία θ'αποκτήσει το μεγάλο πονοκέφαλο: τη μεταμόσχευση σώματος=χωρίς εαυτό. Εκτός αυτού εσύ μπορείς πάντοτε και να τα τινάξεις. Οπότε γλιτώνεις κι από τη σκοτούρα: την πλύση εγκεφάλου αφού ακόμα κι εσύ τείνεις να ταυτίζεσαι με τη νόμιμη ανατομία σου. Όπου, βέβαια, η αυτοκτονία είναι παράνομη ή όπου μπορείς να χάσεις κάποιο μέλος σου για κλεψιά ή κάτι άλλο που έκανες. Η ανατομία σου δεν είναι νόμιμα δική σου, αλλά του κράτους.
 Δεν είσαι απαραίτητα το σώμα, το φύλο, η σεξουαλικότητα (συγγνώμη Φρόυντ), το επάγγελμα, η εθνικότητα, η φυλή σου κι όλα τ'άλλα.

 Αυτή είναι με λίγα λόγια η τουριστική θεώρηση της ζωής. Διάγραμμα μιας δυνατότητας κι όχι κατηγορική προσταγή. Το θέλεις, το παίρνεις. Ή τ'αφήνεις, κι αφήνεις όλους τους άλλους στην ησυχία τους. Παίξε το δικό σου παιχνίδι. Ταξίδεψε χωρίς αποσκευές, ζήσε χωρίς αποσκευές, γιατί αυτά αργά ή γρήγορα όλα πετάνε (εκτός από αυτή την τελευταία φράση). Φτιάχνε σχέσεις μονάχα για το Σαββατοκύριακο. Σταμάτα να συσσωρεύεις, αντί γι'αυτό αυτοσχεδίαζε, έτσι ώστε να μπορείς να φύγεις στα γρήγορα. Να'σαι σαν επισκέπτης στη ζωή, όχι σαν "ρακοσυλλέκτης", σαν "κεφαλαιοκράτης", εκτός, ίσως, κι αν είσαι σαν το Στωικό αυτοδημιούργητο εκατομμυριούχο Σενέκα, πουκατείχε αλλά δεν κατεχόταν από τα πράγματα.
 Η κεντρική ιδέα είναι πως αυτό που μετράει στο τέλος δεν είναι πόσα έχεις, αλλά πόσο έχεις δοθεί, σε ανθρωπους και σε πράγματα. Πώς νιώθεις όταν φεύγουν. Να'σαι ατάραχος. Αγάπα τα και άφησέ τα. "



Σύνδεσμοι παρεμφερείς- μπορεί όμως κι όχι και τόσο, αλλά πειράζει;-:
  Η μοναξιά μας μέσα σε όλη τη βαβούρα και τις κραυγές του κόσμου
 Όταν μιλάς για ελευθερία...ΘΥΜΗΣΟΥ!

Εκ των υστέρων: θεωρώ ότι χρήσιμη σε σχέση με το πνεύμα του παραπάνω κειμένου μπορεί να φανεί και αυτό από τον ανιχνευτή, απ'όπου και τα παρακάτω λόγια της εισαγωγής:
 Ιστοριούλες περί εαυτού κι ελευθερίας ή ελευθερίας του εαυτού...
" Ελευθερία κι όχι τυραννία για σένα; Φρέντι...ναυτικέ των θαλασσών. Δεν πληρώνεις ποτέ ενοίκιο.
   Είσαι ελεύθερος να πας όπου σ'ευχαριστεί. Πήγαινε λοιπόν. Πήγαινε σε όποιο γεωγραφικό πλάτος επιθυμείς και καλή τύχη. Γιατί, αν βρεις έναν τρόπο να ζήσεις χωρίς να υπηρετείς έναν αφέντη...οποιονδήποτε αφέντη...πες το και σ'εμάς τους υπόλοιπους, εντάξει; Γιατί τότε θα είσαι ο πρώτος άνθρωπος στην ανθρώπινη ιστορία που θα το'χει καταφέρει..! " από την ταινία "Τhe Master", 2012 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου