Η «Σύμβαση Cooper» και ο ορυκτός πλούτος του τόπου

Η πολυσυζητημένη «Σύμβαση Cooper»


Υπάρχουν πολλές φωνές (από πολλούς μπορούν να θεωρηθούν και ακραίες) που επαναλαμβάνουν μια συγκεκριμένη άποψη: Ότι όλα αυτά είναι γνωστά δεκαετίες τώρα, αλλά λόγω παραχωρήσεων που έχουν γίνει εκ μέρους της ελληνικής πολιτείας, δεν μπορεί ούτε ένα κομμάτι του ελληνικού εδαφικού πλούτου να αξιοποιηθεί προς όφελος του δημόσιου συμφέροντος.

Το 1947, ο οικονομολόγος και δικηγόρος Δημήτρης Μπάτσης, συγγραφέας του γνωστού βιβλίου Η βαρειά βιομηχανία στην Ελλάδα (εκδ. «Τα Νέα Βιβλία», 1947), δημοσιεύει και αναλύει όλους τους μηχανισμούς παράνομου πλουτισμού που συνδέθηκαν με την παραλαβή, κατεργασία και διανομή των εφοδίων της UNRA. (United Nation Relief and Rehabilitation Administration - Διοίκησης Ανακούφισης και Αποκατάστασης του ΟΗΕ). Αρχικά, το κείμενο είχε δημοσιευθεί το 1946, με τα αρχικά Δ.Μ στο περιοδικό Ανταίος, το επιστημονικό περιοδικό της Αριστεράς που διηύθυνε ο Δ. Μπάτσης και το οποίο εκδόθηκε για να στηρίξει τη θέση της βιωσιμότητας και της αυθυπαρξίας της ελληνικής Οικονομίας (ανάλογες αιτιάσεις έχει επαναλάβει ο Πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, τόσο προεκλογικά όσο και μετεκλογικά, αντιτιθέμενος στην εκποίηση της Δημόσιας Περιουσίας).

Σύμφωνα με τα γραφόμενα του Δ. Μπάτση:
Το 1923 τυπικά μεταβλήθηκε το καθεστώς αυτό σε ό,τι αφορά το δικαίωμα εκμετάλλευσης των ρεόντων υδάτων προς τον σκοπό παραγωγής ηλεκτρισμού. Αναγνωρίστηκε σαν “αυτοτελές εμπράγματον δικαίωμα” του Δημοσίου, που μπορεί με ειδικό νόμο να το παραχωρεί με σύμβαση σε νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου ή και σε ιδιωτικές επιχειρήσεις με ορισμένους όρους. Με βάση τους νόμους αυτούς, επικυρώθηκαν οι παλαιότερες παραχωρήσεις των υδραυλικών δυνάλων του Γλαύ­κου Πατρών και Χανίων Κρήτης στους αντίστοιχους Δήμους, και παραχωρήθηκε με σύμβαση του Δημοσίου και των αμερικανικών Οίκων Hugh Cooper & Co Inc Chemical Construction Corporation, που συγκρότησαν την αμερικανική εταιρεία “Ελληνική Υδροηλεκτρική και Μεταλλουρική εταιρία” (Hellenic Hydroelectric and Metallurgical Corporation), το αποκλειστικό δικαίωμα εκμετάλλευσης του Αχελώου και της λειτουργίας ηλεκτροχημικών και ηλεκτρομεταλλουρικών βιομηχανιών από την ενέργειά του. Η σύμβαση αυτή επικυρώθηκε από το γνωστό Α.Ν 2220/1940, επί δικτατορίας Μεταξά. Το Δημόσιο, σε συνέχεια, παραχώρησε με το Ν.Δ. 704 και το διάταγμα της 21.10.1941 την άδεια για εκπόνηση μελετών εκμετάλλευσης στη γερμανική εταιρεία Hanseleichtmetall για τα ποτάμια Αλιάκμονα, Βόδα, Αράπισσας, Τριπόταμου και τα νερά της λίμνης Οστόβου.

Η σύμβαση αυτή, που έγινε γνωστή με το όνομα Cooper, συνομολογήθηκε για διάρκεια 70 ετών έως το 2010 και δίνει στην παραπάνω αμερικανική εταιρεία αποκλειστικό δικαίωμα εκμετάλλευσης της δύναμης των νερών του ποταμού Αχελώου, στις θέσεις Κρεμαστά, Πρεβέντα, Κριεκούκι και των παραπόταμων Μεγδοβα, Αγραφιώτικου, Απροπόταμου, δικαίωμα ίδρυ­σης υδρο­ηλεκτρικών εγκαταστάσεων για παραγωγή ηλεκτρενέργειας και εγκαταστάσεων μεταφοράς ενέργειας στα κέντρα κατανάλωσης, δικαίωμα χρησιμοποίησης της ενέργειας στα κέντρα κατανάλωσης και δικαίωμα χρησιμοποίησης της ενέρχειας που θα παραχθεί για τις ηλεκτροχημικές και ηλεκτρομεταλλουργικές βιομηχανίες που θα ιδρύσει η ανάδοχος εταιρία. Επιπλέον, δίνει δικαίωμα μεταφοράς και χρησιμοποίησης της ηλεκτρενέργειας για φωτισμό και κίνηση σε άλλες περιοχές (άρθρο 1 της σύμβασης παραγρ 1 εδάφια α-ζ).

Σύμφωνα με την ίδια σύμβαση, προβλέπεται η αναγκαστική απαλλοτρίωση των εδαφών που είναι απαραίτητα για την εκτέλεση της σύμβασης, η χρησιμοποίηση δωρεάν δημόσιων κτημάτων, η προμήθεια δωρεάν οικοδομικών υλικών και κοιτασμάτων από λατομεία κρατικά (άρθρο 4 σύμβασης), ατέλειες και αφορολόγητο για εισαγωγή των υλικών της, εκτός από εισαγωγικό δασμό όχι πάνω από το 2,5% της αξίας (άρθρο 50 παρ. 1 και 2), προστασία τιμών των προϊόντων της κ.ά.

Στο τέλος του 2010, κι ενώ η Ελλάδα σφιχταγγαλιάζονταν με το Μνημόνιο Ι, η Σύμβαση Cooper έληξε. Σύμφωνα με τα όσα έχουν γραφτεί, εάν δεν υπήρχε καταγγελία προς την εταιρεία, τότε αυτόματα η σύμβαση θα ανανεώνονταν για άλλα 25 χρόνια. Βέβαια, τώρα πια δεν χρειάζεται ούτε καν η ανανέωση της Σύμβασης Cooper για να εκμεταλλευτούν προς όφελός τους οι δανειστές μας τα κοιτάσματα της χώρας...

Ο Δημήτρης Μπάτσης εκτελέστηκε τις πρώτες πρωινές ώρες της 30ης Μαρτίου του 1952 μαζί με τον Νίκο Μπελογιάννη, τον Ηλία Αργυριάδη και τον Νίκο Καλούμενο. Το βιβλίο του Η βαρειά βιομηχανία στην Ελλάδα έπεσε, αρκετά χρόνια μετά, στα χέρια του καθηγητή του Εθνικού Μετσόβειου Πολυτεχνεί­ου, Σταύρου Κατράκη. Ο ίδιος έκανε μια εντυπωσιακή καταγραφή του ορυκτού πλούτου της χώρας, αλλά και των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων, των πετρελαίων δηλαδή που διαθέτει άφθονα η χώρα. Λίγο αργότερα, στις αρχές της δεκαετίας του ’70, ο Σωτήρης Σοφιανόπουλος της ΧΡΩΠΕΙ ξεκίνησε μια πρωτόλεια γεώτρηση στην περιοχή Κεχρί της Ζακύνθου και καταδικάστηκε από τα ελληνικά δικαστήρια...

Ο συνεργάτης και διακεκριμένος καθηγητής στο τμήμα Χημικών Μηχανικών του ΑΠΘ Κοσμήτορας της Πολυτεχνικής Σχολής, Β. Παπαγεωργίου, άρχισε να μιλάει για το πετρέλαιο, αλλά και τον ορυκτό πλούτο στην Ελλάδα, δίνοντας πολυάριθμες διαλέξεις. Στα χέρια του υπήρχαν πολλά στοιχεία που μαρτυρούσαν ότι ο υπόγειος πλούτος της χώρας είναι γνωστός εδώ και δεκαετίες. Ωστόσο, με μια αιφνίδια αλλαγή του νόμου, επί εποχής Μαριέττας Γιαννάκου, έχασε τη δυνατότητα να γίνει Πρύτανης του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Μετά την εξέλιξη αυτή, κάποιοι συνέδεσαν αυτή την... περίερ­γη ιστορία με το γεγονός ότι ο καθηγητής ήταν ιδιαίτερα «ενοχλητικός» για ορισμένους...

απόσπασμα από άρθρο με τίτλο Το μυστικό των ελληνικών Σπάνιων Γαιών (HN τ. 67)
που διαβάσαμε στην ιστοσελίδα του περιοδικού Hellenic Nexus