Μήπως ο αντιφασισμός στην πιο φανατισμένη και στρατευμένη μορφή του κατρακυλάει σ'ένα μερικές φορές λανθάνον είδος φασισμού;

 

Πραγματικά! Το μίσος, με όποια νοηματοδότηση κι αν δικαιολογηθεί, ενέχει μια λανθάνουσα σχέση οικειότητας: Σε φέρνει πολύ κοντά με αυτόν που μισείς, σχεδόν σε δένει μαζί του. Κι όταν το μίσος ιδεολογικοποιείται, απ'όπου κι αν προέρχεται-με "τις καλύτερες των προθέσεων" κι αν ενδυθεί, ο άνθρωπος ξεπέφτει σε μια ψυχαναγκαστική προσκόλληση σε συνθήματα, εμμονές και στερεότυπες συμπεριφορές. Που παράγουν, αναπαράγουν, δικαιολογούν και διαιωνίζουν το μίσος, όπου ο σκοπός ποτέ δεν αγιάζει τα μέσα. Μια κατάσταση που με τίποτε δεν λειτουργεί απελευθερωτικά για τον εαυτό και την κοινωνία και σαφώς δεν οδηγεί στη διανοητική εξέλιξη του ατόμου. Τα όρια ανάμεσα στην αντίθεση και τη θέση που η πρώτη διακηρύττει ότι αντιμάχεται, αρχίζουν να γίνονται θολά και δυσδιάκριτα. Και το θλιβερό είναι ότι τόσο η θέση όσο και η αντίθεση, όταν και οι δυο βρίθουν από μίσος κι απύθμενη δολοφονική εχθρικότητα, φτάνουν όχι σπανίως να αυτοπροσδιορίζονται με μια θρησκευτικού σχεδόν χαρακτήρα ερμηνεία των διαθέσεων και των σκοπών τους. Και με ηθικολογικό μάλιστα υπόβαθρο. Καταστάσεις, με άλλα λόγια, πλήρως ασύμβατες με την υπόσταση ενός ανθρώπου που πασχίζει να είναι όσο μπορεί πιο ελεύθερος πραγματικά. Που απαξιεί να μπει σε ψευδοδιλήματτα τύπου ή θα είμαι μέλος του ενός κοπαδιού ή θα στρατευτώ εναντίον του. Για να αποφύγει την ανακάλυψη αργότερα με έκπληξη -κάτι που δηλώνει έλλειψη αυτοεπίγνωσης- ότι ίσως και να έχει βρεθεί μέσα σε μια άλλης ονοματολογίας αγκύλωση, που στις φανατισμένες εκφράσεις της παγιώνει το άτομο σε προβλέψιμο-αγόμενο και φερόμενο μέλος αγέλης. Με μια στάμπα μαρκαρισμένο η οποία ξεκινάει με πρώτο συνθετικό το "αντί". Και να οδηγηθεί ακόμα και στο φόνο ή το θάνατό του, κάνοντας τους παγκόσμιους εξουσιαστές και αυθεντίες της "τέχνης" του διαίρει και βασίλευε τα κοπάδια των εξουσιαζόμενων, να τρίβουν τα χέρια τους με άγρια χαρά.

 Έχουμε φτάσει να ακούσουμε και πλήρους γελοιότητας "επαγωγικούς συλλογισμούς", απελευθερωτικών διανοητικά και κοινωνικά κατά τ'άλλα προθέσεων, να δηλώνουν ορθά κοφτά: "αν δεν είσαι αντιφασίστας, αυτό σημαίνει ότι δεν έχεις πρόβλημα με τους φασίστες. Οπότε ίσως και να τους συμπαθείς. Οπότε ίσως μέχρι και να...κρύβεις ένα φασίστα μέσα σου!"
 Όχι! Κρύβω μέσα μου έναν Αδόλφο με ξυρισμένο το μουστάκι ή ένα Στάλιν που ξεπέρασε τη μανία του να βλέπει παντού υποψήφιους για εκτέλεση εχθρούς της επανάστασης του προλεταριάτου! Ή να υπογράψω καλύτερα μια δήλωση βεβαίωσης αντιφασιστικών φρονημάτων, για να πειστούν κάποιοι πόσο αξιοθρήνητα κενή νοητικού περιεχομένου και αηδιαστική θεωρώ την πολυπρόσωπη γάγγραινα του φασισμού;
 Ναι. Η υπόθεση μπορεί να καταντήσει  γραφική σε βαθμό μεγάλης αμηχανίας. Τέτοιες "λογικές" σαν την παραπάνω θυμίζουν ανησυχητικά την ατάκα των χριστιανικών ευαγγελίων: "όποιος δεν είναι μαζί μου είναι εναντίον μου". Δηλαδή τη σφραγίδα της "φιλεύσπλαχνης αλλαγής νοοτροπίας" του τρομερού και ζηλόφθονου κι εκδικητικότατου "θεού" της παλαιάς διαθήκης, που προέτρεπε τον περιούσιο λαό του σε γενοκτονίες λαών στο όνομά του, ακόμα και βρεφών και ζώων. Ή την ατάκα των γερακιών του πολέμου, μετά το χτύπημα στους Δίδυμους Πύργους: "ο πόλεμος κατά της τρομοκρατίας έχει αρχίσει κι όποιος δεν είναι μαζί μας είναι εναντίον μας".
 Σκεφτείτε το: Και τα δυο προηγούμενα παραδείγματα εμπεριέχουν σε καθόλου ευκαταφρόνητη ποσότητα το σπέρμα του φασισμού!

Ακόμα και η ισότητα μεταξύ των ανθρώπων δεν μπορεί με τίποτε να ιδωθεί με τελείως επίπεδη -κι άρα πολύ ύποπτη- ματιά: Ισότητα δεν σημαίνει ισοπέδωση των πάντων, αλλά ίσες ευκαιρίες καλλιέργειας κι ανάδειξης των ανθρώπινων δυνατοτήτων...

Πριν εξηγήσω περισσότερο σχετικά με τον τίτλο του άρθρου και περί αντιφασιστικού παροξυσμού, ας δούμε κάποιες απόψεις και του πολύ σπουδαίου στοχαστή και φιλόσοφου-δες κι ένα σχετικό άρθρο Η σημασία της αφύπνισης της ποιητικής δύναμης της ζωής - Ραούλ Βανεγκέμ:

 " Αψηφήστε αυτούς που αγωνίζονται ενάντια στη βαρβαρότητα χωρίς να θέτουν τις βάσεις για μια κοινωνία που αντλεί από την ευτυχία την ικανότητα να καταργήσει τη βαρβαρότητα. Πώς μπορούν ένοπλες δυνάμεις να θριαμβεύσουν επί της δικτατορίας όταν έχουν διαποτιστεί από το στρατιωτικό πνεύμα; Πρόσεξε μήπως ο εχθρός που αντιμάχεσαι είναι ήδη μέσα σου! Μια ανάλογη προφύλαξη δεν θα έπρεπε άραγε να μας ωθεί στην επίθεση όχι ενάντια σε ανθρώπους αλλά στο σύστημα που τους χειραγωγεί;
...Δεν επιθυμούμε μια βία που ασκείται από την αντίθετη πλευρά, η οποία απαντά στο φόβο με φόβο και στην επίθεση με επίθεση...Οι καλύτερες ιδέες κινδυνεύουν να γίνουν πάντα οι χειρότερες...Ο ίδιος ο άνθρωπος που διολισθαίνει στον ρατσισμό και την ξενοφοβία, μπορεί να φανερώσει μια γενναιόδωρη φύση, μια απροσδόκητη αίσθηση της αλληλεγγύης. Το ίδιο επαναστατικό πνεύμα που κηρύττε τη χειραφέτηση, μπορεί να εκπλήξει με μια απεχθή συμπεριφορά, έναν κακό οιωνό των καλών του προθέσεων..." Ραούλ Βανεγκέμ " Γράμμα στα παιδιά μου και στα παιδιά του κόσμου που έρχεται", εκδόσεις των ξένων

"Ναι;", μπορεί να ισχυριστεί κάποιος, "αλλά αν πέσεις πάνω σε τίποτε τραμπούκους φασίστες, που και μόνο το άκουσμα κάποιων λεγόμενών σου είναι ικανό να τους ερεθίσει, τότε τι θα κάνεις; Θα τους προσφέρεις την πίπα της ειρήνης ή θα προλάβεις να τους αλλάξεις μυαλά με την επιχειρηματολογία σου;"

Νομίζω ότι η ερώτηση είναι τόσο απλοϊκή όσο και η απάντηση δεν είναι καμιά φιλοσοφική πραγματεία. Αν, λοιπόν, δεν μπορέσω να απομακρυνθώ λόγω κι αριθμητικής μειονεξίας ή απλώς λόγω χαμένου χρόνου διαλεκτικής προσέγγισης, σαφώς και θα αντιδράσω κι όσο δυναμικά αν τελικά χρειαστεί, για να προστατεύσω τη σωματική μου ακεραιότητα ή και αυτή των ανθρώπων που είναι μαζί μου. Όπως και θα επενέβαινα δυναμικά, αν μπορούσα, μόνος ή μαζί με τους φίλους/συντρόφους μου για να αποτρέψω δυναμικά την επίθεση των αρχικών τραμπούκων σε βάρος ανυπεράσπιστων συνανθρώπων μου. Αλλά δεν θα μου γίνουν κι έμμονη ιδέα οι καθημερινές αψιμαχίες, ο διαρκής κλεφτοπόλεμος ή τα κονταροχτυπήματα -και δεν εννοώ μόνο λεκτικά- με αυτό το "θαυμαστό συνάφι". Δεν θα πάρω μεγαλόστομους όρκους και θα βαφτώ με τα χρώματα του πολέμου κατά των "λευκών βαρβάρων", δεν θα διοχετεύσω όλη μου την ενέργεια και το λογισμό σε αυτό τον "πόλεμο" -που αποτελεί μια μάχη, ένα μέτωπο ενός πολύ ευρύτερου πολέμου κατά των ανθρώπων και της αρμονικής συμβίωσής τους- όσο πιστεύω πως πρώτιστα είναι σημαντικό να αντιληφθούμε και να επεξεργαστούμε τα εξής:

Οι άνθρωποι έχουν την τάση να υιοθετούν εύκολα ρόλους και διάφορα ευμετάβλητα "εγώ", ανάλογα με τις εξωτερικές περιστάσεις και τις συνθήκες του περιβάλλοντος στο οποίο ζουν κι αναπτύσσονται ή εμποδίζεται η ανάπτυξή τους. Το "αδικημένο θύμα" που ελάχιστα ή σχεδόν ποτέ δεν φταίει το ίδιο για τις δύσκολες καταστάσεις, τα παθήματα και τα προβλήματά του, αποτελεί έναν πολύ δημοφιλή τέτοιο κοινωνικό ρόλο. Κι αν, απ'την άλλη, το άτομο είναι ένα τέρας εγωισμού ή ένας μικρόψυχος τυραννίσκος, τόσο στον προσωπικό όσο και κοινωνικό βίο του, τότε για ποια επανάσταση και για ποια ισότητα και για ποια δικαιοσύνη νομιμοποιείται να μιλάει; Και κατά πόσο διαφέρει από τον καθημερινό εν δυνάμει φασιστάκο; Αυτόν που με την κατάλληλη συγκυρία και τον διαπρέποντα λαϊκιστή φασίστα δημαγωγό, ο οποίος εκμεταλλεύεται την κοινωνικοπολιτική συγκυρία αποσκοπώντας σε ίδιον όφελος, θα εκδηλώσει σε όλη του την καταπιεσμένη ως τώρα δυναμική το μεγαλείο του φασισμού από μέσα προς τα έξω..

Και είναι επίσης σημαντικό να μην ξεχνάμε ότι τόσο ο ναζισμός όσο και ο φασισμός -άλλο πράγμα οι δικτατορίες στρατιωτικού τύπου- δημιουργήθηκαν κι εκδηλώθηκαν ως κοινωνικά φαινόμενα στη 2η και 3η δεκαετία του 20ου αιώνα. Και, συγκεκριμένα, ως κοινωνικά κινήματα ευρείας λαϊκής αποδοχής. Κι ως συνέπεια συγκεκριμένων πολύ δύσκολων ή κοινωνικοπολιτικά τελείως ασταθών συνθηκών για κάποιους λαούς.

Οπότε, όποιος επιθυμεί να στρατευτεί με περίσσιο φανατισμό ενάντια στο φασισμό, για να "καθαρίσει" τον κόσμο από το μίασμά του, ας εξετάσει πρώτα με απόλυτη ειλικρίνεια τα κίνητρά του κι ας ψάξει προσεχτικά να εντοπίσει τους υπαίτιους των γενεσιουργών αιτιών του φασισμού μέσα στις κοινωνίες, προς τον τελικό σκοπό του απόλυτου ελέγχου των ανθρώπινων μαζών. Με καθαρά οργουελικούς όρους και ίσως και με μεγαλύτερη νοσηρότητα. Καλό είναι λοιπόν να παρατηρεί κανείς το "δάσος" μέσα στο οποίο έχει βρεθεί με ολιστική κι όχι επιλεκτική κι άρα περιοριστική ματιά. Κι εύκολα τότε θα καταλάβει ότι ο φασισμός έχει εκκολαφτεί και προκύψει μέσα από τα σπλάχνα της αστικής δημοκρατίας. Που αν όντως κατοχυρώνει και υπερασπίζεται τα ανθρώπινα δικαιώματα, τότε πώς στο διάβολο παράγει τόσο προκλητικές κοινωνικές ανισότητες και ξερνάει τον φασισμό; Ο οποίος αποσπάται από τη "μητρική ποδιά", αυτονομείται κι αυτενεργεί φαινομενικά, αλλά όντας πάντα μια εν δυνάμει δυνατότητα της "δημοκρατίας" των αστών. Που με την άνιση κατανομή πλούτου, την κατοχή των μέσων παραγωγής από μια σκληρή ολιγαρχία και τη σωρεία ανισοτήτων που δεν παύει ποτέ να ευνοεί, εκτρέφει και πολύ συχνά αξιοποιεί τέτοια τερατώδη γεννήματα. Τα χρησιμοποιεί όσο τα χρειάζονται οι "χειριστές της δημοκρατίας" για να σπέρνουν την πόλωση, τον πανικό και το μίσος μέσα στους κόλπους των κοινωνιών. Έτσι ώστε να καταστεί στις συνειδήσεις των ζαλισμένων πολιτών ως αναντίρρητη κι απόλυτα αναγκαία η ύπαρξη κι εδραίωση του "μονόδρομου" της κοινωνικής "ασφάλειας". Δηλαδή του οχήματος της πιο ξεδιάντροπης μορφής στυγνού αστυνομο-στρατοκρατούμενου καπιταλισμού που σπέρνει μια πρωτοφανή κοινωνική αταξία στο όνομα της τάξης!
Βέβαια και ο φασισμός είναι καπιταλισμός και τ'αντίθετο!

Όποιος λοιπόν αισθάνεται ενάντιος στο πνεύμα και τις ρίζες του φασισμού, ας συγκεντρώσει την προσοχή και τις δυνάμεις του πρωτίστως εναντίον της αιτίας που γεννοβολάει αποτελέσματα. Αν τα βάζεις με τα συμπτώματα, η αρρώστια όχι μόνο δεν εξαλείφεται αλλά αυγατίζει, μεταλλάσσεται και αποπροσανατολίζει. Γιγαντώνεται και δεν αφήνει κανέναν όρθιο στο τέλος.

"Όταν κοιτάς την άβυσσο για πολλή ώρα στο τέλος κι η άβυσσος κοιτά εσένα". Μετατρέποντάς σε τελικά σε κομμάτι της με το να σε αφομιώσει.
 Και να ξέρεις ότι το μίσος αρέσκεται στο να γυρνάει πίσω σαν μπούμερανγκ για να σε πλήξει, να σε λαβώσει ανησυχητικά, να σε αλλοιώσει, να σε αδειάσει από ζωή. Μεταβάλλοντάς σε σ'ένα κακέκτυπό του, σ'έναν κλώνο του ίδιου του στόχου που αρχικά έθεσες απέναντί σου!

Ο στρατευμένος αντιφασίστας που ξεπέφτει σε αντιφασιστικό παροξυσμό, δεν θέλει μερικές φορές και πολύ να καταντήσει σαν το διαβόητο γερουσιαστή Μακάρθι. Που έβλεπε κι ανακάλυπτε παντού κομμουνιστές και κατασκόπους του κόκκινου εχθρού, δαιμονοποιώντας σχεδόν και "για ψύλου πήδημα" ανθρώπους, στην ψυχροπολεμική Αμερική του '50. Κι έθετε ως "ιερό καθήκον" του την παραδειγματική τιμωρία τους κι εξόντωσή τους.

Κι όπως ο συντηρητικός ενοχλείται από κάθε τι που έστω και στο ελάχιστο διαφοροποιείται κι αποκλίνει από τις δικές του παγιωμένες θέσεις, τόσο και ο αντιφασισμός, στην πιο στρατευμένη κι ολοκληρωτική του μορφή, κινδυνεύει να αποτελέσει άλλη μια ιδεολογική αγκύλωση. Ένα αδιάλλακτο ιδεολόγημα που εχθρεύεται και καταδικάζει συλλήβδην αθώους κι ενόχους, που δεν ερμηνεύει με στοχασμό κι αναστοχασμό τη βαθύτερη ουσία κάτω από το περιτύλιγμα των φαινομένων, που δεν αφήνει ελεύθερο χώρο στη διαφωνία και την κριτική, που έχει απολέσει την πολύτιμη ικανότητα του βλέπειν στο παρασκήνιο πίσω από το εκτεθειμένο σκηνικό. Και στρέφει τα βέλη του τελικά και προς εκείνους που επισημαίνουν μια πιο προσεχτική ανάγνωση των πολιτικοκοινωνικών συνθηκών, εκείνων που αποκλίνουν έστω και λίγο από το "εγκεκριμμένο" κι "αντιφασιστικά ορθό"..

Οι φατρίες των παγκόσμιων εξουσιαστών, διαπλεκόμενες και συγχρόνως αντιμαχόμενες και μεταξύ τους,  προωθούν τα άκρως μισάνθρωπα και βαθιά σκιερά σχέδιά τους, αξιοποιώντας στο έπακρο πολεμικούς δυισμούς όπως "φασισμός-αντιφασισμός".
Και τα λόγια του αντιεξουσιαστή Ραούλ Βανεγκέμ αποκτούν ιδιαίτερη βαρύτητα:  Πρόσεξε μήπως ο εχθρός που αντιμάχεσαι είναι ήδη μέσα σου!

Ο Ένοικος...